Onderzoekslijn gedeelde besluitvorming en klinische farmacologie

prof. dr. Koen Grootens MD PhD | Tilburg University

Op dit moment zijn er goede behandelalgortimes in omloop en hebben psychofarmaca-behandelingen een prima effectgrootte, zeker ook in vergelijking met andere interventies in de geneeskunde. Echter, in wetenschappelijke studies wordt gewerkt met voorgeselecteerde populaties. In de dagelijkse praktijk zijn de behandeleffecten geregeld nog niet toereikend. Het lukt niet goed genoeg om de juiste behandeling tijdig en op maat aan de individuele patiënt te geven. Nog veel patiënten hebben onvoldoende baat bij behandeling of hebben veel last van bijwerkingen en comorbiditeit. Dit komt mede omdat er onvoldoende voorspellers zijn wie van welke behandeling het beste profiteert. Het ideaal van ‘gepersonaliseerde zorg ‘ (of zelfs ‘precisie-psychiatrie’) is de stip op de horizon, terwijl ‘one size fits all’- en een ‘trial and error’- benadering met psychofarmaca de praktijk van alledag is. In de ggz wordt op dit moment nog onvoldoende gebruikgemaakt van de groeiende kennis op het gebied van klinische farmacologie: bijwerkingen en geneesmiddeleninteracties worden nog onvoldoende onderkend, voorkomen en behandeld, waardoor behandelingen kunnen stranden.

Samengevat is er een discrepantie tussen effectieve behandelopties onderbouwd in wetenschappelijke studies en de praktijk waarin een rechtstreekse, snelle weg naar de juiste behandeling en voldoende herstel van patiënten belemmerd wordt. De onderzoekslijn richt zich thans op de volgende vraagstellingen:

1. Onderzoek naar positieve effecten en bijwerkingen van psychofarmaca in de specialistische ggz.
2. Onderzoek naar het overlegproces tussen patiënten en hulpverleners met als doel de gedeelde besluitvorming van hulpverleners en patiënten te verbeteren om tot de juiste behandelkeuzes te komen, die aansluit bij zowel effectiviteit als patiënt-waarden en voorkeuren.
3. Onderzoek naar belemmerende factoren (zoals stigma, kennishiaten, problemen in de keten, behandel-pessimisme) om tot betere behandeleffecten van psychofarmaca te komen.
4. Onderzoek wie beter kan profiteren van welke behandeling (‘profilering’) in welke fase van zijn aandoening (‘stadiering’).

Er zijn meerdere samenwerkingen binnen deze onderzoekslijn, zoals met de UMC’s van Groningen, Amsterdam, Nijmegen, Utrecht en de vakgroep klinische farmacologie van het Jeroen Bosch Ziekenhuis.

Projecten

• STeekproef Aanhoudenden psychose (STAP) – cross sectionele studie: meer informatie
• Specialistisch Traject Aanhoudende Psychose (STAP) – interventiestudie
• A comparison study to determine that clozapine and norclozapine concentrations in blood obtained from psychiatric clozapine-users with the novel sampling device Hem-Col are equal to regular venepuncture
• Behandeling met lithium bij dialyseafhankelijke patiënten: de huidige praktijk in Nederland
• Hamlett: Antipsychotica eerder stoppen of blijven gebruiken?: meer informatie
• PITA studie: Pharmacogenetics for Individualized Tricyclic Antidepressant dosing: meer informatie
• CLOZIN studie: Phenomics & Genomics of Clozapine Therapy: meer informatie